در این قسمت به معرفی اصول نقشه برداری در برنامه های اکتشافی و اکسپدیشن(Expedition) ها می پردازیم و توضیح خواهیم داد که در این برنامه ها علاوه بر طی نمودن روال معمول نقشه برداری چه اصولی را باید در نظر گرفت. برای نقشه برداری در برنامه های اکسپدیشن لازم است بیشترین دقت را صرف نمود چرا که ممکن است پس از پایان برنامه دیگر هیچوقت به آنجا باز نگردید! در نتیجه برنامه های اکسپدیشن محلی مناسب برای آموزش و تمرین نقشه برداری نیست!
در یک برنامه اکسپدیشن علاوه بر نقشه برداری و تولید نقشه با کیفیت، لازم است نسبت به برداشت داده های مفید اقدام شود و علاوه بر مستندسازی غار، تمامی موجودیت های کشف شده در غار ثبت و ضبط شوند و داده ها را به شیوه ای دسته بندی نمود که در برنامه های آینده از انجام دوباره کاری جلوگیری به عمل آید. این روش به نقشه برداری بدون نقص کمک خواهد نمود.
وظیفه اصلی تیم نقشه برداری، تولید نقشه ای با کیفیت می باشد و بهتر است همگام با نقشه برداری مستنداتی در مورد هر آنچه در غار دیده می شود همراه با عکس ثبت شود. همچنین لازم است جهت افزایش بهره وری و بهبود کیفیت کار، قبل از ورود به برنامه، جلساتی جهت آموزش به اعضای تیم نقشه برداری اختصاص یابد تا تمام اعضا از وظیفه خود و نحوه اجرای درست آن آگاهی لازم را کسب نمایند. اگر تمامی اعضای تیم نقشه برداری در موقعیت محلی شما زندگی نمی کنند لازم است در روز برنامه و قبل از ورود به غار جلسه ای به منظور آموزش و توجیه اعضا برگزار نموده و یا با استفاده از رسانه های دیجیتال آموزش های لازم را در اختیار آن ها قرار دهید.
توجه: در هنگام مشخص نمودن اعضای تیم نقشه برداری در یک برنامه اکسپدیشن، علاوه بر تعیین سرپرست تیم نقشه برداری که تیم و فعالیت های آن را مدیریت می کند، یک نفر را جهت جمع آوری داده ها و یک نفر را مسئول تهیه نسخه پشتیبان از داده ها در نظر بگیرید. همچنین فعالیت های هر روز را به صورت مجزا دسته بندی و ذخیره نمایید. به یاد داشته باشید که در یک برنامه ویژه هستید.
موارد مورد نیاز جهت برنامه ریزی و تشکیل تیم نقشه برداری غار به شرح زیر است:
1- از چه نرم افزاری جهت نقشه برداری استفاده شود؟
2- چه کسی نقشه نهایی را طراحی و تولید می کند؟
3- چه نقشه هایی با چه جزئیاتی لازم است تولید شوند؟
4- چه داده هایی باید ثبت و ضبط شود؟
5- در صورتی که زمان برنامه اجازه دهد چه داده هایی باید به صورت اضافی برداشت شود؟
لیست ابتدایی ترین داده هایی که لازم است جهت نقشه برداری ثبت شوند:
1- تاریخ نقشه برداری جهت محاسبه لغزش مغناطیسی
2- اسامی اعضای تیم نقشه برداری
3- نام غار
4- اسامی طبقه بندی شده قسمت های مختلف غار جهت ثبت دیگر داده ها
5- داده های مربوط به کالیبره کردن تجهیزات نقشه برداری
6- تجهیزات مورد استفاده جهت نقشه برداری
7- واحد اندازه گیری داده ها در صورتی که از واحد های غیر معمول استفاده می کنید.
8- ایستگاه ها، گام های برداشت و فاصله ایستگاه از چهار جهت(LRUD)
داده های زیر به افزایش کیفیت نقشه و خروجی کار بسیار کمک خواهد نمود:
1- عوارض، آوارها و سنگ های بزرگ موجود در غار
2- مسیرهای فرعی حتی اگر پیمایش نمی شوند، به منظور مسیرهایی جهت اکتشاف در زمان آینده
3- چاه ها و پله ها
4- جزئیات سطح زمین شامل سنگ ریزه ها، شن و ماسه، گل، روان سنگ ها و…
5- حفره ها و دودکش ها
6- انواع جریان های آبی، هوا و… همراه با جهت حرکت آن ها
7- تغییرات شکل و اندازه مسیرها
8- شکاف ها
9- مسدود بودن مسیر به وسیله آوار، بلوک سنگ و…
10- آبشارها و حوضچه ها
11- مسیر دهلیزها و سیفون ها
12- جزئیات زمین شناسی مانند مسیر بریدگی زمین و گسل
13- جزئیات زیست شناسی مانند جانوران، گیاهان و استخوان های دیده شده در غار
14- جزئیات باستان شناسی مانند مجسمه، پیکر و کتیبه ها
15- جزئیات فنی و تکنیکی مانند کارگاه و میانی ها
کالیبراسیون تجهیزات(Calibration):
در برنامه های نقشه برداری بسیار مهم است که تجهیزات به درستی کالیبره شده و همچنین در برنامه های اکسپدیشن می بایست قبل و بعد از یک روز کاری در غار، تمامی تجهیزات مجددا کالیبره و بررسی شوند که با انجام این کار علاوه بر رفع مشکلات مربوط به کالیبره تجهیزات، آسیب های احتمالی وارد شده به تجهیزات قابل تشخیص می باشد.
یک روش ساده برای چک نمودن کالیبره تجهیزات در نظر گرفتن دو نقطه ثابت به فاصله یک متر روبروی یکدیگر است که به وسیله خواندن گرا، گرا معکوس و شیب بین این دو نقطه بسیاری از خطاهای احتمالی قابل شناسایی و رفع می باشند. همچنین برای تست و کالیبره مجدد ابزار DistoX میتوانید از روش گفته شده استفاده یا دستگاه را با روش برداشت های 16 گانه کالیبره چک نمایید.
متدولوژی نقشه برداری چیست؟
تجهیزات موجود نقشه برداری، روش و فرآیندی را جهت اجرای پروژه مشخص می نمایند که به مجموعه این روش ها متدولوژی نقشه برداری می گویند. متدولوژی نقشه برداری با توجه به تجهیزات در دسترس و تخصص تیم نقشه برداری انتخاب می شود. متدولوژی های رایج به شرح زیر هستند:
1- استفاده از قطب نما، متر لیزری، شیب سنج(نقشه برداری دستی)
2- استفاده از ابزار DistoX(نقشه برداری دیجیتال)
توجه: در غارهایی که میدان مغناطیسی به وجود آمده ناشی از وجود آلیاژ های فلزی در غار، باعث تاثیر گذاری و بروز خطا در تجهیزات نقشه برداری می شود، لازم است برداشت های نقشه برداری به دو روش گرا مستقیم و گرا معکوس صورت پذیرد.
نویسنده: سعید بستان دوست
خواننده محترم، کلیه حقوق این نوشته برای نویسنده محفوظ و کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.
موفق باشید.
0