بسیاری از غارها دارای معابری دایره شکل هستند که با پیمایش آنها مجددا به محل شروع باز می گردیم و در نقشه برداری به چنین مسیرهایی که مجددا به نقطه اول خود باز می گردند حلقه(Loop) یا لوپ گفته می شود. در صورتی که این معابر به درستی و با دقت نقشه برداری شوند آخرین برداشت حلقه به نقطه اول آن متصل می گردد و در غیر این صورت اصطلاحا خطای بستن حلقه به وجود می آید. خطای بستن حلقه به این معناست که کل یا بخشی از نقشه برداری دارای خطا می باشد و اگر جهت رفع این خطا هیچگونه پردازش و محاسباتی صورت نگیرد، کل خطای به وجود آمده در آخرین برداشت جمع شده و باعث تغییر شکل نقشه غار می شود. به همین منظور لازم است جهت رفع این خطا پردازش های لازم جهت بستن حلقه صورت گیرد.
بستن حلقه: این پردازش که یک عملیات ریاضی می باشد با تقسیم نمودن خطا به روی برداشت های مرتبط با حلقه باعث می شود که خطا در کل ناحیه توزیع شده و بجای تغییر بسیار زیاد آخرین برداشت حلقه، تغییراتی بسیار کم در کل برداشت ها اعمال شود که با انجام این کار شکل معابر تغییر بسیار کمی خواهند داشت. نرم افزارهای نقشه برداری جهت پردازش این خطا از الگوریتم های متفاوتی استفاده می کنند که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت.
خطاهای بستن حلقه ها به سه دسته تقسیم می شوند:
1- خطاهای تصادفی(Random Errors): خطاهای بسیار کوچکی هستند که از این واقعیت که نمیتوان برداشت ها را کاملا دقیق انجام داد به وجود می آیند. به عنوان مثال ممکن است در هنگام خواندن گرای قطب نما، دست شما کمی بلرزد.
2- خطاهای سیستماتیک(Systematic Errors): خطاهای ثابتی هستند که در کل برداشت ها وجود دارند. به عنوان مثال قطب نمای شما دارای 3 درجه اختلاف گرا می باشد و این اختلاف در تمامی برداشت ها وجود دارد. برای رفع خطاهای سیستماتیک کافیست خطای موجود را در تمامی برداشت ها رفع نمایید.
3- خطاهای بزرگ(Blunders): خطاهای اساسی هستند و در صورت بروز، بررسی و رفع آن ها بسیار مشکل است. این خطاها معمولا توسط تیم نقشه برداری به وجود می آید. از جمله خطاهای بزرگ میتوان به خواندن نادرست گرا، انتقال نادرست داده ها و… اشاره نمود.
الگوریتم کمترین مربع(Least Squares): این الگوریتم که با به حداقل رساندن حداقل مربعات داده ها کار می کند، با پردازش داده ها در قالب یک مسئله بزرگ با این دید که خطاهای موجود خطاهای تصادفی هستند، خطاها را به حداقل رسانده و بار موجود از خطای به وجود آمده را در کل برداشت ها تقسیم می کند. با توجه به اینکه این الگوریتم جهت رفع خطاهای تصادفی استفاده می شود در صورت وجود خطاهای بزرگ الگوریتم کار نکرده و نیاز است عملیاتی جهت شناسایی و رفع خطاهای بزرگ صورت گیرد. اکثر نرم افزارهای نقشه برداری فرایند لازم جهت شناسایی خطاهای بزرگ را پیاده سازی ننموده و تنها نرم افزاری که تمام فرایند لازم جهت پردازش خطاهای بستن حلقه را پیاده سازی و اجرا مینماید نرم افزار Survex است.
بررسی الگوریتم های بستن حلقه در نرم افزارهای نقشه برداری:
1- نرم افزار Topodroid: در این نرم افزار تمامی خطاهای بستن حلقه بین برداشت های درون حلقه تقسیم می شوند. همچنین این امکان وجود دارد که خطاهای سیستماتیک قطب نما محاسبه گردد.
2- نرم افزار Survex: در این نرم افزار خطاهای بزرگ بررسی و مشخص شده، خطاهای تصادفی بین برداشت های درون حلقه تقسیم شده و این امکان وجود دارد که خطاهای سیستماتیک مربوط به قطب نما، متر و شیب سنج محاسبه گردد. این نرم افزار کامل ترین توابع رفع خطا را پیاده سازی نموده است.
3- نرم افزار Therion: این نرم افزار دارای الگوریتم های ساده تری نسبت به Survex است اما این امکان را فراهم نموده که جهت رفع خطا و بستن حلقه ها از توابع Survex استفاده نمایید.
4- نرم افزار Compass: این نرم افزار به ترتیب از حلقه هایی که دارای کمترین خطا هستند عملیات بستن حلقه را اجرا نموده و برداشت های حلقه های بسته شده را قفل مینماید و با این کار بستن دیگر حلقه ها تاثیری به حلقه های بسته شده قبل ندارد.
از چه نرم افزاری برای رفع خطا و بستن حلقه ها استفاده کنیم؟
پیشنهاد میکنم با توجه به قدرت بالای نرم افزار Therion جهت پردازش داده ها از این نرم افزار استفاده نمایید. همچنین این نرم افزار قادر است جهت رفع خطا و بستن حلقه ها از توابع نرم افزار Survex استفاده نماید. نحوه تنظیم جهت استفاده از توابع سوروکس را در قسمت های بعد آموزش خواهم داد.
نویسنده: سعید بستان دوست
خواننده محترم، کلیه حقوق این نوشته برای نویسنده محفوظ و کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.
موفق باشید.
0